Indianie.org.pl - Kultura Indian Ameryki Północnej
 
Indianie.org.pl

Home > Teksty > PowWow jako forma artystycznego wyrazu

Kultura, tradycja, historia.




Włodek Rybicki

Pow Wow jako forma artystycznego wyrazu.

img

Podczas kilkuset imprez powwow, jakie odbywają się corocznie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, kulminacyjnym punktem są pokazy indiańskich tancerzy i tancerek.

Chciałbym przedstawić opis tego głównego w programie punktu. Zanim jednak to uczynię, należy nadmienić, iż niejednokrotnie towarzyszą tańcowi sprawnościowe pokazy rodeo, kiermasze i targi wyrobów indiańskiego rękodzieła, a także można posmakować indiańskiej kuchni. Obserwując tak szeroką gamę atrakcji można od razu zauważyć, jak wiele elementów tradycyjnej kultury starano się umieścić w tym święcie, nazwanym przez białych pokazem folklorystycznym, aby nie uległy zapomnieniu. Poprzez rodeo podkreślony został stosunek do konia i jego wysoka pozycja w życiu tubylców. Dodatkowo można było wykazać się techniką jazdy i zręcznością, które nobilitowały śmiałka dosiadającego niesfornego rumaka. Kuchnia podkreślała rolę kobiety w społeczeństwie, troszczącej się o dom i strawę. Natomiast targi, obok dodatkowego dochodu, były nawiązaniem do wielkich tradycji handlowych, którym Indianie oddawali się niegdyś z pasją prowadząc wymianę czy to z handlarzami, czy też innymi plemionami. Te wszystkie elementy funkcjonują dziś niejako obok głównego widowiska, ale są jego częścią, obojętnie jakby nie były postrzegane.

Miejsce do tańca. Czynności związane z wyborem miejsca do tańca leżą w gestii organizatora. Generalnie jednak, w zależności od pory roku i ilości uczestników najchętniej wykorzystuje się hale sportowe, boiska, bądź też podczas mniejszych, rezerwatowych powwow specjalnie urządzone koliste areny, które niejednokrotnie są częściowo bądź całkowicie zadaszone. Opcja pierwsza (hale i boiska) przewidziana jest na większą ilość uczestników i na powwow odbywające się w miastach. Wariant drugi jest bardziej kameralny i odpowiada warunkom rezerwatowym. Arena powwow jest tam niekiedy określana jako Arbor (altana), dziś jednak występująca już coraz rzadziej i zastępowana masywną budowlą z drewna o okrągłej formie, ze schodkowymi ławkami dla widzów.

Wielkie Wejście (Grand Entry) jest uroczystym rozpoczęciem każdego powwow. Wszyscy uczestnicy przy głosie bębna przechodzą barwnym orszakiem na miejsce przeznaczone do tańców. Odbywa się ono dwa razy w ciągu dnia. Początek stanowi gwardia honorowa, składająca się najczęściej z weteranów wojennych niosących flagi plemienne, narodowe (kanadyjską bądź amerykańską) oraz mający dziś panindiańską symbolikę Eagle Feather Staff. Niekiedy jest to przyozdobiony tasiemkami, frędzlami, piórami, koralikami i futrem drzewiec. Innym zaś razem może być to flaga indiańskich stowarzyszeń czy lokalnych klubów tanecznych. W tym też momencie odegrana zostaje przez kapelę wiodącą Host Drum, co można tłumaczyć jako 'powitanie przez gospodarzy'. Barwny orszak otwierają wspomniani już "nosiciele flag" (weterani), po nich kroczy główny tancerz lub wódz wraz z małżonką. Kolejno za nimi podążają starsi, znamienitsi i wybitni członkowie plemienia, następnie tancerze tradycyjni, tancerze trawy, tancerze w strojach obrzędowych i w strojach fantazyjnych, najmłodszego gatunku tanecznego. Kobiety idą w tym samym porządku, po nich natomiast maszerują młodsi uczestnicy - chłopcy, dziewczynki i dzieci. Kiedy wszyscy znajdują się w części wydzielonej do tańców (arena, boisko bądź hala), Mistrz ceremonii (człowiek prowadzący powwow) prosi czołowego bębniarza o intonację Pieśni Flagi, Pieśni Weteranów lub Pieśni Zwycięstwa, mającej uhonorować walkę o przetrwanie i istnienie. Jest to moment podniosły, gdzie wszyscy widzowie proszeni są o powstanie. Przytoczę tu tekst dwóch Pieśni Flagi: Amerykańskiej i Kanadyjskiej. Tłumaczenia ich z języka lakockiego na angielski dokonał Calvin Jumping Bull. Oto one:

American Flag Song

Tunkasilayapi tamokoce kin tewahila na blihemiciye yelo. Tunkasilayapi tawapaha kin maka ihankeki hehan kini najin kte lo.

United States of America, the country I love. I'm courageous. United States of America, its staff (flag) will always remain standing forever til the end of the world.

Stany Zjednoczone Ameryki, kraj który kocham. Jestem odważny. Stany Zjednoczone Ameryki, ich flaga będzie istnieć zawsze, stojąc do końca świata.

Canadian Flag Song

He unciyapi kin he wacinmayan ca, he wiyokihela kin wahanconka waye lo, he hanniyan he milazota kahwog hwogya najin yolo.

That Quenn (Canada) that depends on me, I use that flag as a shield, it always stands drifting in the wind behind me.

Ta królowa (Kanada) która polega na mnie, używam jej flagi jako tarczy, ona zawsze stoi unosząc się za mną na wietrze .

Te majestatyczne melodie wykonywane są przez śpiewaków z wielką siłą i w bardzo wysokiej tonacji, dodatkowo eksponując rolę tubylczych kobiet, które dopuszczone do udziału we Flag Song mają możliwość oddania honorów swym 'wojownikom' (weteranom wojennym), powtarzając intonowaną pieśń o oktawę wyżej. Porządek wielkiego wejścia może być zorganizowany (urozmaicony dodatkowo). Zależy to od charakteru powwow, rangi uczestników i lokalnych tradycji. Wtedy orszak wzbogacony jest dodatkowo o np. grupę dostojników którą tworzą reprezentanci rady plemiennej lub miejscowych college'ów. Specjalne miejsce jest zarezerwowane dla miss i mistera poprzednich powwow. Są to tzw. Royalties, których wyboru dokonuje się nie na podstawie urody danej kandydatki, lecz według jej zdolności duchowych, jej stroju (Dance Outfit) czy opanowania wybranego stylu tańca . 

Sztuka Indian Ameryki Północnej
Po wkroczeniu wszystkich dostojników oraz reprezentantów poszczególnych kategorii tanecznych i odśpiewaniu pieśni honorowych zostaje odmówiona modlitwa przez jednego z szanowanych starców. Kiedy jego głos milknie, następuje pieśń nawołująca do wywyższenia orlich piór, będących posłańcem miłości, zaszczytów i szacunku dla wniesionych sztandarów . Uroczystość Wielkiego Wejścia wieńczy pieśń oficjalnie otwierająca powwow. Właściwe powwow to występy w różnych kategoriach tanecznych, zaś przerwy między nimi wypełniane są półgodzinnymi ceremoniami wspomnień (specials) bądź rozdawaniem prezentów (giveaways) lub też tańcami, w których udział biorą wszyscy uczestnicy (intertribals). Przytoczę tu relację M. Fnerych-Majewskiej opisującą ceremonie wspomnień i tańce międzyplemienne (intertribals): Ceremonie wspomnień są to 20-30 minutowe punkty programu, w czasie których mówca opowiada o osobie, która ma zostać uczczona (na której cześć odbywa się ta ceremonia), po czym śpiewa grupa z bębnem, a tłum ciotek, wujów, dziadków, braci, sióstr, rodziców i dzieci tańczy w kole. Ludzie z tłumu widzów przychodzą do tańczących, wymieniają uściski rąk i przyłączają się do tańca, a następnie rodzina rozdziela koce i gałązki drzewa cottonwood, czyli drzewa z rodziny topolowatych, których nasiona znajdują się w kępkach podobnych do bawełny, na których przyklejone są taśmą banknoty jednodolarowe, gdyż Indianie wierzą w hojność i rodzinę. Czasami podczas tańca intertribal tancerz raz lub dwa razy gwiżdże w gwizdek z kości orła. Wówczas tancerze zbierają się wokół grupy śpiewającej i grającej na bębnie, a tancerz z gwizdkiem wygrywa dźwięki o niesamowicie wysokich tonach.

Wszystkie uroczystości są bardzo ważnym punktem, jednak stanowią jedynie wypełnienie właściwej części powwow, czyli konkursów tanecznych w poszczególnych kategoriach. Kategorie te dotyczą zarówno mężczyzn, jak i kobiet, przy czym wybór gatunku jest indywidualną sprawą każdego z osobna. Jeśli już decyzja zostanie podjęta, tancerza obowiązuje określony uniform charakteryzujący poszczególne gatunki, tzw. Regalia. Zatem od tej chwili ogólny wygląd tancerza reguluje już określona kategoria na którą się zdecydował, i według takiego klucza dobiera on swoje Regalia (czyli całe wyposażenie taneczne, łącznie z przedmiotami trzymanymi w rękach). Kolorystyka, wzornictwo a nawet materiały są dobierane całkowicie indywidualni, często też są odbiciem indywidualnych przeżyć, bądź charakteru tańczącego.

« powrót do działu Teksty